Một thực tế của T.P Thái Nguyên hiện nay là việc bố trí quỹ đất tái định cư (TĐC) cho các dự án đầu tư ở khu vực trung tâm đang gặp rất nhiều trở ngại, bất cập. Không ít dự án chậm tiến độ thi công hoặc không giải phóng được mặt bằng cũng bởi lý do này. Một câu hỏi được đặt ra là tại sao quỹ đất TĐC chưa đủ mà vẫn triển khai dự án? Thấy gì tại 2 dự án khu dân cư Hai dự án đầu tư xây dựng khu dân cư (KDC) và khu đô thị được xem là triển khai khá sớm ở khu vực trung tâm của T.P Thái Nguyên gồm: Dự án Khu đô thị hồ Xương Rồng (gọi tắt là dự án hồ Xương Rồng) và Dự án đường Bắc Sơn, đường Minh Cầu (kéo dài) và KDC số 1 phường Hoàng Văn Thụ (gọi tắt là dự án đường Bắc Sơn). Sau 6 đến 7 năm triển khai, hai Dự án này vẫn chưa thể hoàn thành. Có nhiều nguyên do, song chủ yếu vẫn là bởi cả hai dự án đều chưa bố trí được khu TĐC phù hợp. Ông Vũ Đức Tư, Giám đốc Công ty TNHH Đầu tư Thái Nguyên – chủ dự án đường Bắc Sơn cho biết: Hiện tại Dự án còn mắc khoảng 30 hộ chưa được TĐC nên chưa thể di chuyển họ đến nơi ở mới. Bởi vậy, toàn bộ khu vực nối tuyến đường Bắc Sơn với đường Bắc Kạn vẫn chưa được giải phóng hoàn toàn, khiến hoạt động thi công dang dở. Dự án được phê duyệt từ năm 2008 và đến năm 2013 phải hoàn thành, nhưng đến nay đã quá 2 năm mà chưa thể hoàn thiện. Còn ông Hoàng Văn Sơn, Giám đốc Ban Quản lý Dự án hồ Xương Rồng thông tin: Cả dự án còn 188 hộ chưa bàn giao mặt bằng. Nhu cầu TĐC của họ là trên 200 ô đất. Trong khi đó, số ô TĐC của Dự án chỉ còn 45 ô đất. Như vậy, vẫn có khoảng 160 ô TĐC chưa được bố trí. Theo UBND T.P Thái Nguyên thì hiện không còn quỹ đất phù hợp để TĐC cho các hộ này. Hiện tại cả 4 mặt đường giáp ranh với dự án (gồm các đường: Lương Ngọc Quyến, Phan Đình Phùng, Bắc Nam và Cách mạnh tháng Tám) đều chưa giải phóng được mặt bằng vì chưa ổn định chỗ ở cho các hộ phải di chuyển. Chủ đầu tư đã nhiều lần kiến nghị, song đến nay chưa được giải quyết dứt điểm.

Vì sao thiếu quỹ đất TĐC? Do thực hiện rất nhiều dự án, đặc biệt là các dự án KDC nằm ở các phường trung tâm nên việc bố trí quỹ đất TĐC cho các dự án của thành phố là rất lớn. Chủ trương của Đảng, Nhà nước là các hộ dân khi chuyển đến khu TĐC phải có cuộc sống tương đương hoặc tốt hơn nơi ở cũ. Do vậy, khi các dự án triển khai lấy đất tại vị trí trung tâm thì bố trí TĐC cũng chí ít phải nằm ở khu vực nội thành. Trong khi đó, quỹ đất toàn bộ khu vực nội thành gần như đã lấp kín. Có một số dự án ở trung tâm, khi thành phố đề nghị TĐC đến khu vực ngoại thành đã vấp phải sự phản ứng gay gắt, không đồng tình của các hộ dân diện ảnh hưởng. Kết quả là các dự án đó không thể giải phóng được mặt bằng, tiến độ thi công kéo dài, chủ đầu tư chịu thiệt.

Thực tế cho thấy, một số dự án khi được cấp phép đã không tính đến quỹ đất TĐC hoặc có kế hoạch bố trí nhưng chỉ đủ một phần so với nhu cầu TĐC của dự án. Sau khi thực hiện, các dự án thiếu đất TĐC buộc thành phố phải có phương án giải quyết tức thời là lồng ghép vào một khu TĐC đã có sẵn của một dự án nào đó. Do vậy mới dẫn đến tình trạng TĐC chồng chéo. Khu TĐC hồ Xương Rồng là một ví dụ. Khi cấp phép đầu tư, Dự án này được bố trí một khu TĐC gần đó, thỏa mãn đủ nhu cầu TĐC cho toàn bộ số hộ dân phải di dời (khoảng 400 ô). Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, do nhu cầu thực tế thành phố đã dành một lượng không nhỏ diện tích đất tại khu TĐC này để bố trí TĐC cho một số dự án khác. Theo tìm hiểu của chúng tôi thì các dự án được TĐC lồng ghép gồm: Nhà hát ca múa nhạc dân gian Việt Bắc, Khu dân cư số 9 – Vinaconex, Đại học Việt Bắc, Nút giao Tân lập – Quốc lộ 3 mới… Ông Nguyễn Tiến Trữ, Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất của thành phố cho biết: “Khi giải phóng mặt bằng hồ Xương Rồng, chúng tôi đã xin ý kiến UBND thành phố để TĐC cho các hộ ở một số KDC khác trên địa bàn, nhưng người dân không đồng ý vì nơi đó xa trung tâm”. Được biết, Trung tâm Phát triển Quỹ đất thành phố là đơn vị đứng ra ký hợp đồng với không ít dự án về giải phóng mặt bằng, tái định cư, nhưng trên thực tế có dự án chưa có nguồn TĐC mà Trung tâm này vẫn nhận đảm nhiệm… (!?) Lo được TĐC mới cấp phép Trao đổi với chúng tôi, ông Lê Quang Tiến, Phó Chủ tịch UBND T.P Thái Nguyên khẳng định: Quỹ đất của thành phố ở khu vực trung tâm là không còn. Dó đó, thành phố chủ trương giải quyết xem kẽ TĐC của các dự án đang gặp khó khăn vào những vị trí tương đương nhưng ở các điểm dân cư nhỏ lẻ khác nhau. Có thể là một số điểm trên trục đường Lương Ngọc Quyến, hay ở KDC số 8, đường Xuân Hòa kéo dài và một số điểm nhỏ khác trên các trục đường chính của thành phố. Phân tích về vấn đề này, ông Lê Kim Phúc, Trưởng Ban chỉ đạo công tác giải phóng mặt bằng tỉnh cho rằng: Với mỗi dự án (cụ thể ở đây là Dự án hồ Xương Rồng), trước khi triển khai thành phố đều cam kết với chủ đầu tư là có đủ đất TĐC, nhưng ngay cả kế hoạch năm 2015 và 2016 vẫn chưa tìm được nguồn bố trí thì quả là rất khó khăn. Theo quy định, TĐC phải đi trước một bước nên với những vướng mắc này, thiết nghĩ thành phố phải có ý kiến báo cáo cụ thể với tỉnh để được chỉ đạo giải quyết kịp thời. Từ thực tế trên của thành phố, đồng chí Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Đặng Viết Thuần đã nhiều lần làm việc với các ngành, địa phương liên quan. Trong một buổi làm việc mới đây, đồng chí cho rằng, trách nhiệm chính ở đây thuộc về thành phố, trong đó có các đơn vị tham mưu và trực tiếp triển khai quy hoạch, giải phóng mặt bằng và TĐC của thành phố. Đồng chí cũng đề nghị, tạm dừng cấp phép các dự án mà chưa bố trí được quỹ đất TĐC. Những dự án nào đang triển khai mà thiếu đất TĐC thì phải khẩn trương điều tiết giải quyết dứt điểm, tránh tiếp tục để dự án chậm tiến độ. Đối với những dự án nào mà lo TĐC tại chỗ được thì mới cấp phép dự án. Có như vậy, tình trạng thiếu đất TĐC và vướng mắc trong giải phóng mặt bằng của các dự án mới được giải quyết triệt để.