Gần 1 năm sau khi có yêu cầu từ UBND tỉnh Thái Nguyên; dự án điều tra, đánh giá, xác định nguyên nhân và đề xuất các giải pháp khắc phục hiện tượng sụt lún đất, mất nước, rạn nứt công trình xây dựng khu vực thị trấn Trại Cau và xã Cây Thị, huyện Đồng Hỷ mới được triển khai.

Như Báo điện tử Xây dựng đã phản ánh: Hiện tượng sụt lún đất ở khu vực Trại Cau (huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên) đã xảy ra từ năm 2006, đến nay tiếp tục xảy ra trên diện rộng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống, sản xuất của người dân địa phương.

Vài năm trở lại đây, tình hình sụt lún đất, mất nước, nứt nhà xảy ra tại xã Cây Thị và thị trấn Trại Cau diễn biến ngày càng phức tạp. Nhiều hộ gia đình đã phải bỏ nhà cửa dựng lều, lán tạm để ở.

Thống kê của UBND huyện Đồng Hỷ cho biết: Đến đầu tháng 3/2017 đã có ít nhất 133 hộ bị rạn nứt nhà cửa ở các mức độ khác nhau do ảnh hưởng của sụt lún đất, trong đó thị trấn Trại Cau có 44 hộ, tại xã Cây Thị có 89 hộ.

Ngoài ra, tại khu vực trên, các giếng khoan, giếng đào của các hộ dân đều bị cạn nước khiến người dân không có nước sinh hoạt. Tại các xóm Trại Cau, Hòa Bình và Kim Cương của xã Cây Thị có 117 thửa ruộng với diện tích gần 7,5ha của 44 hộ dân có hiện tượng sụt lún thành hố sâu hoặc nghiêng ruộng, mất nước. Người dân không thể cấy lúa được, phải chuyển sang trồng màu hoặc bỏ ruộng hoang.

Rất nhiều cuộc làm việc giữa huyện Đồng Hỷ với các doanh nghiệp khai khoáng trên vùng mỏ Trại Cau và các ngành chức năng của tỉnh đã được tổ chức nhưng chưa có giải pháp hữu hiệu nào được thực hiện.

Trước thực tế trên, ngày 23/3/2017, UBND tỉnh Thái Nguyên đã có Công văn số 1067/UBND-CNN về việc xác định nguyên nhân và biện pháp khắc phục sụt lún đất, nứt nhà, mất nước tại xã Cây Thị và thị trấn Trại Cau, huyện Đồng Hỷ với mục tiêu xác định rõ nguyên nhân, các đơn vị có liên quan đến việc gây sụt lún đất, mất nước và rạn nứt công trình chịu trách nhiệm trong việc đền bù, hỗ trợ cho các hộ dân bị ảnh hưởng và chi trả phần kinh phí thực hiện Dự án điều tra, khảo sát theo quy định.

Căn nhà nứt toác của một hộ dân do khai thác quặng tại vùng mỏ Trại Cau.

Nhiều hố sụt lún xuất hiện mới tại xóm Kim Cương, thị trấn Trại Cau.

Sau gần một năm triển khai, ngày 12/1, UBND huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên đã tổ chức hội nghị thống nhất các bước tổ chức thực hiện dự án “Nghiên cứu điều tra, đánh giá, xác định nguyên nhân và đề xuất các giải pháp khắc phục hiện tượng sụt lún đất, mất nước, rạn nứt công trình xây dựng khu vực thị trấn Trại Cau và xã Cây Thị, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên”.

Tại cuộc họp, các đại biểu thống nhất giao UBND huyện Đồng Hỷ làm chủ đầu tư dự án “Nghiên cứu điều tra, đánh giá, xác định nguyên nhân và đề xuất các giải pháp khắc phục hiện tượng sụt lún đất, mất nước, rạn nứt công trình xây dựng khu vực thị trấn Trại Cau và xã Cây Thị, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên”. Viện Khoa học địa chất và Khoáng sản thuộc Bộ Tài Nguyên và Môi trường được chọn là đơn vị thực hiện dự án này.

Địa phận thực hiện điều tra nghiên cứu hiện tượng sụt lún đất, mất nước và nứt nhà dân nằm trên thị trấn Trại Cau và xã Cây Thị. Dự án sẽ được triển khai từ ngày 15/1/2018 với tổng kinh phí khoảng 4 tỷ đồng.

Trước đó, theo kết quả khảo sát của Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước miền Bắc: Khu vực sụt lún có các hang karst trong các tầng đá vôi ngầm là nguyên nhân tiềm ẩn. Nguyên nhân trực tiếp là do hoạt động bơm tháo khô mỏ tại moong Thác Lạc 3, mỏ Tầng sâu Núi Quặng của Mỏ sắt Trại Cau, đã tạo ra phễu làm hạ mạnh mức nước xung quanh moong, khiến nước dưới đất vận động mạnh, gây mất cân bằng tĩnh trong các tầng đất phủ, đẩy nhanh sự sụt đất, nứt đất, mất nước.

Từ năm 2016 khai thác khoáng sản tiếp tục được xác định là nguyên nhân chính gây nên tình trạng sụt lún, mất nước tại vùng mỏ Trại Cau bởi ngoài việc Mỏ sắt Trại Cau mở rộng moong khai thác và khai thác xuống độ sâu tới hàng trăm mét (mỏ Tầng sâu Núi Quặng) thì khu vực này cũng có thêm nhiều dự án khai thác khoáng sản của các doanh nghiệp khác như: Công ty CP Luyện kim đen Thái Nguyên, Công ty CP Kim Sơn, Doanh nghiệp tư nhân Anh Thắng.

Tuy nhiên khi tính toán mức độ ảnh hưởng để thực hiện hỗ trợ, đề bù thiệt hại về tài sản cho người dân các doanh nghiệp khai khoáng trên địa bàn không thống nhất được mức độ chịu trách nhiệm dẫn đến việc chính quyền địa phương phải vào cuộc với rất nhiều cuộc bàn thảo song cũng không ngã ngũ.

Với việc thực hiện dự án “Nghiên cứu điều tra, đánh giá, xác định nguyên nhân và đề xuất các giải pháp khắc phục hiện tượng sụt lún đất, mất nước, rạn nứt công trình xây dựng khu vực thị trấn Trại Cau và xã Cây Thị, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên” các nhà chức trách hy vọng sẽ phần nào minh bạch được trách nhiệm của các doanh nghiệp đã và đang tham gia khai khoáng tại đây.

Tuy nhiên, việc triển khai dự án theo nhiều người dân là khá chậm, nên đến nay vẫn chưa thể có kết quả cuối cùng.